ขมิ้น

ข้อมูลทั่วไป
ขมิ้น
ชื่อวิทย์ urcuma Longa Linn.
ชื่อวงศ์ Fam. : ZINGIBERACEAE
ชื่ออื่น
ขมิ้น ขมิ้นแกง ขมิ้นทอง ขมิ้นแดง ขมิ้นชัน พยาว่าน ตายอ (กำแพงเพชร)
สะยอ (แม่ฮ่องสอน) ขมิ้นหยวก, ขมิ้นหัว (เชียงใหม่) หมิ้น, ขี้มิ้น (ภาคใต้)

ลักษณะ
ต้น เป็นพรรณไม้ล้มลุก มีเหง้าอยู่ใต้ดิน มาก เป็นพรรณไม้พวกเดียวกันกับว่านหรือขิง มีลำต้นสูงประมาณ
50 - 70 ซม. เนื้อในจะมีสี เหลืองอมส้ม และมีกลิ่นหอม
ใบ เป็นใบเดี่ยวขนาดใหญ่ รูปหอกแกม ขอบขนานกัน กว้างประมาณ 8 - 10 ซม. และยาวประมาณ 30 - 40
ซม. ก้านใบยาวราว 8- 15 ซม. เป็นกาบใบแคบ ๆ มีร่องแผ่ครีบออก เล็กน้อย หน้าแล้งใบนั้นจะแห้งเหลือ
เหง้าใต้ ดินอยู่ห้ามรดน้ำ เพราะถ้าแฉะไปเหง้าจะเน่า แต่ถ้าฤดูฝน ฝนตกก็จะแทงต้นใหม่และออก ดอก
ดอก จะออกดอกเป็นช่อใหญ่สวย ก้านช่อ ดอกนั้นจะยาวพุ่งออกมาจากใต้ดิน ก้านช่อดอก มีความยาวประมาณ 5 - 8
ซม. ส่วนใบประดับ สีเขียวอ่อน ๆ หรือสีขาว ตรงปลายช่อดอกจะมีสี ชมพูอ่อน จะจัดรียงซ้อนกัน อย่างเป็น
ระเบียบ ใบประดับ 1 ใบจะมีดอกอยู่ 2 ดอก ใบประดับ ย่อยนั้นรูปขอบจะขนานยาว 3 - 3.5 ซม. กลีบ
รองกลีบดอกจะเชื่อมติดกันเป็นรูปท่อ มีขน กลีบดอกจะมีสีขาว ตรงโคนเชื่อมติดกันเป็นท่อ ยาวปลายของมัน
จะแยกเป็น 3 ส่วน
การขยายพันธุ์ เหง้า ลำต้น
ส่วนที่ใช้ เหง้าที่แก้จัด ใช้ทั้งสดและแห้ง เหง้าแห้งนิยมป่นเป็นผง

สรรพคุณ
ใบ ใช้ขับลม แก้ท้องอืดเฟ้อ ใช้เป็นเครื่องเทศ รักษาแผลในลำไส้ เจริญอาหารคลายกล้ามเนื้อเรียบในลำไส้ที่เกร็งตัว
บรรเทาอาการวิงเวียน ระงับเชื้อ ขับปัสสาวะ ลดไข้ ขับพยาธิ ใช้ภายนอก รักษากลาก เกลื้อ แก้ผื่นคัน หรือโรคผิวหนังอื่น ๆ