ชาวล้านนามีความเชื่อในเรื่องของพระธาตุประจำปีเกิด

เจดีย์พระธาตุ 12 นักษัตร

ตั้งแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบันชาวล้านนามีความเชื่อในเรื่องของพระธาตุประจำปีเกิดกันมาก ซึ่งความเชื่อนี้มีมาตั้งแต่เมื่อใดไม่ปรากฏ แต่พบว่ามีบันทึกอยู่ในตำราพื้นเมืองโบราณสรุปได้ว่า ก่อนที่วิญญาณจะมาปฏิสนธิในครรภ์ของผู้เป็นมารดานั้นจะลงมาชุธาตุ ซึ่งหมายถึงการมาพักอยู่ที่เจดีย์แห่งใดแห่งหนึ่งโดยมีตั๋วเปิ้ง (สัตว์ประจำนักษัตร) พามาพักไว้

เมื่อได้เวลาดวงวิญญาณก็จะเคลื่อนจากพระเจดีย์ไปสถิตอยู่บนกระหม่อมของผู้เป็นบิดาเป็นเวลา 7 วันก่อนจะเคลื่อนเข้าสู่ครรภ์มารดา และเมื่อเสียชีวิตแล้วดวงวิญญาณก็จะกลับไปอยู่ที่เจดีย์นั้นๆ ตามเดิม

ดังนั้นบุคคลซึ่งเกิดในปีนักษัตรใดก็ตาม ควรที่จะหาโอกาสไปกราบไว้พระธาตุประจำปีเกิดของตนให้ได้อย่างน้อยครั้งหนึ่งในชีวิต ซึ่งเชื่อกันว่าจะเป็นมงคลแก่ชีวิต มีอานิสงส์สูงและทำให้อายุยืนนานและความเชื่อนี้ได้แพร่กระจายไปสู่พื้นที่ต่างๆ ของประเทศในบันทึก ระบุนักษัตรต่างๆ ไว้ด้วยว่า

คนเกิดปีชวด ชาติกำเนิดเป็นเทวดาเป็นคนธาตุน้ำมีพระธาตุจอมทอง จ.เชียงใหม่ประจำปีเกิด วันพุธ, เสาร์เป็นวันฤกษ์ดี เลขมงคล 3, 6, 8 และ 9 ถ้าสร้างศาลาและบ่อน้ำจะเป็นกุศลยิ่ง

คนเกิดปีฉลู ชาติกำเนิดเป็นบุรุษธาตุดิน มีพระธาตุลำปางหลวง อ.เมืองลำปางประจำปีเกิด วันอาทิตย์, พฤหัสบดีเป็นวันมงคล เลขมงคล 3, 6, 9, 12 เสริมดวงให้แข็งขึ้นด้วยการสร้างไฟฟ้าและโรงไฟ

คนเกิดปีขาล ชาติกำเนิดเป็นยักขิณีธาตุไม้ มีพระธาตุช่อแฮ อ.เมืองแพร่ประจำปีเกิด วันพุธ, เสาร์เป็นวันมงคล เลขมงคลคือ 4, 14 และ 28 ทำทานด้วยการสร้างศาลาหรืออารามได้ก็จะเป็นการดี

คนเกิดปีเถาะ ชาติกำเนิดเป็นนารีธาตุไม้ มีพระธาตุแช่แห้ง อ.เมืองน่านประจำปีเกิด วันพุธ ศุกร์ เสาร์เป็นวันมงคล เลขมงคล 5, 15, 25, 38 ทำบุญสร้างปราสาทถูกโฉลก

คนเกิดปีมะโรง ชาติกำเนิดเป็นเทพบุตรธาตุทอง มีพระธาตุเจดีย์พระสิงห์ อ.เมืองเชียงใหม่ประจำปีเกิด วันพุธ ศุกร์ เสาร์เป็นวันมงคล เลขมงคล 3, 6, 9, 11, 12 การทำบุญสร้างเจดีย์ถูกโฉลก

คนเกิดปีมะเส็ง ชาติกำเนิดเป็นผู้ชายธาตุไฟ มีพระธาตุเจดีย์ศรีมหาโพธิ์ อ.เมืองเชียงใหม่ประจำปีเกิด วันอาทิตย์ พฤหัสเป็นวันมงคล เลขมงคล 5, 15, 21, 30 การให้ดอกไม้เป็นทานดีที่สุด

คนเกิดปีมะเมีย ชาติกำเนิดเป็นเทพธิดาธาตุไฟ มีพระธาตุเจดีย์ชเวดากอง ประเทศพม่าประจำปีเกิด วันอาทิตย์ พฤหัสบดีมหาฤกษ์ เลข 5, 7, 17, 27 เป็นมงคล การสร้างอาสนสงฆ์เป็นบุญดีที่สุด

คนเกิดปีมะแม ชาติกำเนิดเป็นเทพธิดาธาตุทอง มีพระธาตุดอยสุเทพ อ.เมืองเชียงใหม่ประจำปีเกิดวันจันทร์ พุธ เสาร์ เป็นสิริมงคล เลข 2, 8, 15, 25, 35 เป็นมงคล

คนเกิดปีวอก ชาติกำเนิดเป็นพระยายักษ์ธาตุเหล็ก มีพระธาตุพนม อ.เมืองนครพนมประจำปีเกิด วันโชคชัยคือวันพุธและเสาร์ เลข 2, 7, 15, 25 เป็นมงคล ทำบุญสร้างกำแพงเพื่อศาสนสมบัติดีที่สุด

คนเกิดปีระกา ชาติกำเนิดเป็นพระยายักษ์ธาตุเหล็ก มีพระธาตุหริภุญชัย อ.เมืองลำพูนประจำปีเกิด วันอุดมฤกษ์อังคารและศุกร์ เลขมงคล 3, 6, 9, 11, 21 การสร้างเวจกุฎีทำบุญถูกโฉลก

คนเกิดปีจอ ชาติกำเนิดเป็นนางยักษิณีธาตุดิน มีพระธาตุวัดเกตุการาม อ.เมืองเชียงใหม่ประจำปีเกิด วันมหามงคล อาทิตย์ พฤหัสบดีและเสาร์ เลขมงคล 8, 18, 24, 34, 44 ทำบุญสร้างธรรมาสน์ดียิ่งนัก

คนเกิดปีกุน ชาติกำเนิดนารีธาตุน้ำ มีพระธาตุดอยตุง อ.เมืองเชียงรายประจำปีเกิด วันจันทร์และพฤหัสบดีอุดมฤกษ์ เลข 3, 8, 9, 13 เป็นมงคล ทำบุญด้วยการสร้างห้องน้ำจะเป็นกุศลทวีคูณ