LSVคลังสมองออนไลน์ "ปีที่21"

เชื้อคลอสตริเดียม บูโทลินัม ในหน่อไม้ปี๊บ

กรณีชาวบ้านกินหน่อไม้ปี๊บที่นำมาทำเป็นอาหารกลางวันเลี้ยงผู้ไปร่วมงานจนเกิดมีอาการปวดท้องคลื่นไส้อาเจียน หายใจติดขัด นำส่งโรงพยาบาลจำนวนมาก โดยผู้ป่วยบางรายอาการหนักมาก ต้องได้รับการรักษาในห้องไอซียู เพื่อทำการบำบัดเยียวยาช่วยชีวิตอย่างเต็มที่ พบว่าสาเหตุของการป่วยเกิดมาจากการกินหน่อไม้อัดปี๊บที่มีเชื้อคลอสตริเดียมบูโทลินัม (Clostridium botulinum)
หากกรรมวิธีการผลิตไม่สะอาดพอ ผู้บริโภคจะได้รับเชื้อและปรากฏอาการขึ้นภายในเวลาอันรวดเร็ว ผู้ป่วยต้องได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิด เนื่องจากพิษของเชื้อโรคจะทำลายระบบประสาทและกล้ามเนื้อ
สำหรับเชื้อคลอสตริเดียม บูโทลินัมเป็นเชื้อแบคทีเรียที่ไม่ต้องการออกซิเจน มักพบในอาหารบรรจุปี๊บ อาหารกระป๋อง จากการย้อมสีพบว่าเป็นชนิดแกรมบวกทรงแท่ง รูปร่างตรงหรือโค้งเล็กน้อย เคลื่อนไหวได้ ความกว้าง 0.5-2.0 ไมครอน ความยาว 1.6-22.0 ไมครอน ลักษณะเฉพาะคือพบสปอร์ทรงรีที่ส่วนท้ายใกล้ปลายเซลล์
เชื้อคลอสตริเดียม บูโทลินัมชนิดต่าง ๆ
เชื้อคลอสตริเดียม บูโทลินัม พบได้ในดินและแหล่งน้ำทั่วโลก มีทั้งหมด 7 ชนิด C. botulinum (A-G) ชนิดที่ร้ายแรงคือ types A, B, และ E สปอร์ของเชื้อนี้พบกระจายได้ทั่วโลกโดยเฉพาะอย่างยิ่งบนผิวดิน ออกฤทธิ์ทำลายระบบประสาท ทำให้กล้ามเนื้อไม่มีแรง อ่อนเปลี้ย อาจถึงขั้นเสียชีวิตได้ โดยมีอาการหายใจไม่ออก คลื่นไส้ อาเจียน เมื่อได้รับสารพิษชนิดนี้ จะเริ่มมีอาการเสียงเปลี่ยน กลืนลำบากและแขนขาอ่อนแรง ในปริมาณที่ใช้ในการทำสงครามชีวภาพอาการดังกล่าวจะเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว แตกต่างจากการได้รับเชื้อจากธรรมชาติ เช่น ที่เกิดจากการกินอาหารทีปนเปื้อนเชื้อ เป็นต้น
โดยทั่วไปเชื้อคลอสตริเดียม บูโทลินัมจะอยู่ตามดินและปนเปื้อนอาหารเข้าไป อีกส่วนหนึ่งพบได้ในบาดแผล เชื้อคลอสตริเดียมนี้จะตายเมื่อถูกความร้อนในน้ำเดือด 100 องศาเซลเซียส นาน 30 นาทีขึ้นไป หากกินอาหารที่ปนเปื้อนเชื้อจะมีผลต่อระบบประสาท ทำให้การทำงานของระบบประสาทและกล้ามเนื้อสูญเสียไป มีอาการตาพร่ามัว หนังตาตก ลืมตาไม่ขึ้น ตากระตุก กลืนลำบาก แขนขาอ่อนแรง หากเป็นที่กล้ามเนื้อกระบังลมซึ่งเกี่ยวข้องกับระบบหายใจจะทำให้เกิดภาวะการหายใจล้มเหลว และเสียชีวิตได้ หากนำมาใช้ในสงคราม ผู้ที่ได้รับสารพิษชนิดนี้จะเสียชีวิตด้วยอาการหายใจล้มเหลวและเสียชีวิตในเวลาอันรวดเร็ว  การทดลองในห้องปฎิบัติการพบว่าเมื่อให้สัตว์ทดลองสูดดมสปอร์สารพิษของเชื้อนี้ อาการทางระบบทางเดินหายใจเกิดขึ้นทันทีทันใด และอาจเกิดผลในเลาต่อมาได้อีกด้วย
 
แนวทางการรักษา
เนื่องจากสารพิษจะออกฤทธิ์ภายในเวลาอันรวดเร็ว การรักษาจำเป็นต้องใช้ยาแก้พิษ antitoxin ที่เฉพาะเจาะจงและทันท่วงที การใช้ยาแก้พิษต้องให้ก่อนที่จะเริ่มมีอาการางระบบประสาทที่ชัดเจน อย่างไรก็ตามหากไม่ทันก็ยังจำเป็นต้องให้ยาเพื่อบรรเทาความรุนแรงของพิษที่เกิดขึ้น มีการคาดประมาณกันว่าในการก่อการร้ายหรือทำสงครามอาวุธชีวภาพ ปริมาณสารพิษ botulinum toxin ชนิดพ่นเพียง 1 กรัม สามารถทำลายชีวิตมนุษย์ได้ถึง 1.5 ล้านคน...............................